Oktober is Maand van de Geschiedenis. In een aantal artikelen nemen wij u deze maand mee op reis in de historie van KNRM-reddingstation IJmuiden. Vandaag deel II.

De piepers die op 12 september 2000 om één uur ’s nachts overgingen, luidden voor de bemanning van de Christien een hoogst ongebruikelijke en opzienbarende actie in. Twee Duitse ballonvaarders – deelnemers aan een wedstrijd – die zich op 6.000 voet boven de Noordzee bevonden, verloren snel hoogte en zouden hun reis bij de heersende windrichting op zee moeten beëindigen. Ze hadden wel reddingvesten, maar geen reddingvlot aan boord.

De ballon verplaatste zich met een snelheid van tegen de 20 knopen in noordwestelijke richting en het zou voor de Christien – ook met haar 34 knopen topsnelheid – niet gemakkelijk zijn de dalende ballon op tijd te bereiken. De reddingboot kon zich in ieder geval geen omweg permitteren. De schipper berekende daarom de positie waar de koersen van de ballon en de reddingboot elkaar zouden snijden.

De Christien koetste vervolgend op topsnelheid linea recta naar dit vermoedelijke ontmoetingspunt. Steeds als de ballonvaarders hun zender gebruikten, kon de reddingboot hun positie peilen en daaruit bleek dat het ontmoetingspunt juist was. Toen de reddingboot deze positie naderde, was aanvankelijk niets van de ballon te zien. Wel werd opeens een flitslichtje verkend. De Christien schoot een witte flair af en in het licht daarvan werd de gele ballon zichtbaar. De bemanning zou zich dit tafereel als heel onwerkelijk herinneren: een op volle kracht voortjakkerende reddingboot op een nachtelijke Noordzee, met daarboven een scherp aftekende gele ballon met nauwelijks minder vaart.

De ballonvaarders lieten weten de reddingboot gezien te hebben en zouden een lijn met daaraan een zandzak uitvieren. Hoewel de achterstand van de ballon maar enige tientallen meters bedroeg, kwam de volle kracht varende Christien maar moeizaam dichterbij. De ballon was inmiddels al zo ver gedaald, dat de reddingboot feitelijk achter de mand aanjoeg. Toen de zandzak het water raakte, had dat de uitwerking van een anker. Van het ene op het andere moment was de vaart uit de ballon. De schipper gaf in reflex volle kracht achteruit om niet over de mand te daveren, waardoor de bemanning op het voordek tegen de tube van het schip sloeg.

De schipper zette hierna de kop van de reddingboot tegen de nog zwevende mand en nam aan dat de ballonvaarders de gelegenheid zouden aangrijpen om over te springen. Maar de mannen hadden een vermogen aan apparatuur in de mand en dat begonnen ze in allerijl aan de bemanning van de reddingboot over te geven. De ballon trok ondertussen nog steeds verder waardoor de mand te water ging, en dus ook de ballonvaarders. De ballonvaarders zijn eerst uit het water gehaald en toen is de bemanning met de ballon in de weer gegaan. Dat was nog een hele klus. De Christien meerde zo’n zeven uur na vertrek weer af op haar vaste ligplaats in IJmuiden.

Om 11:37 uur werden de IJmuidense vrijwillige redders gealarmeerd voor een vaartuig met motorproblemen bij het Forteiland. De reddingbootschipper nam daarop direct contact op met Haven Operatie Centrum (HOC) IJmuiden. Het HOC meldde dat het om een zeiljacht ging dat vanwege motorproblemen voor anker was gegaan in het Verbindingskanaal.

Snel was reddingboot Koos van Messel gereed en voer met vijf redders de Vissershaven uit. Na enkele minuten lag de reddingboot langszij het 13-meter lange zeiljacht uit Den Oever. Het jacht had twee personen aan boord, reeds donateur van de KNRM, en was onderweg van Seaport Marina naar Amsterdam.

Met een matige windkracht 4 uit het zuidwesten werd de sleepverbinding gerealiseerd en kon het anker weer worden opgehaald. Het jacht is weer in Seaport Marina afgeleverd. Om 12:55 uur lag de reddingboot weer aan haar steiger voor het reddingstation

Van zaterdag 23 tot zaterdag 30 september hield de International Maritime Rescue Federation (IMRF) een uitwisselingsprogramma voor vrijwillige reddingbootbemanningen van verschillende Europese reddingmaatschappijen. Het hoofddoel van deze uitwisseling was het delen van kennis en het leren van elkaars organisatie om het levensreddende werk te optimaliseren.

Zeven vrijwilligers van de KNRM vertegenwoordigden de Redding Maatschappij in Engeland, Estland, Finland, Portugal, IJsland en Zweden. KNRM-reddingstation IJmuiden zond redder Richard van der Hammen uit naar Frankrijk. Het programma van Frankrijk was verdeeld over diverse reddingstations van de Société Nationale de Sauvetage en Mer (SNSM).

Richard van der Hammen: “Zaterdagmiddag hartelijk ontvangen op het vliegveld van Nantes door Didier Moreau, de directeur van het opleidingsinstituut in Saint-Nazaire van de Franse reddingsmaatschappij SNSM. Gelijk kennis gemaakt met de andere redders uit het buitenland:

• Rikard uit Zweden, schipper van de reddingboot van de Sjöräddningssällskapet nabij Stockholm. Heel interessant werkgebied met een archipel met meer dat elfduizend eilandjes voor de kust. Zijn specialiteit is om samen met zijn hond op het voordek te zoeken naar vermiste drenkelingen rond en op de eilandjes.
• Paulo uit Portugal, werkzaam bij de Marinha Portuguesa in Porto. Deze jongeman is de enige betaalde kracht in ons midden, maar zeker niet minder gedreven als de rest van de groep die volledig vrijwillig is.
• Julia uit het Verenigd Koninkrijk, vrijwilligster bij RNLI-reddingstation Weymouth met als hoofdfunctie machinist van een Severn-klasse reddingboot. Deze dame is in haar dagelijks leven ‘structural engineer’ en heeft duidelijk een goede RNLI-opleiding genoten. Julia is een opvallende verschijning met haar knalgele RNLI-laarzen, de ‘yellow wellies’.
• Marjo uit Finland, werkzaam op de universiteit van Helsinki en vaart op het 24-meter lange schip ‘Jenny Wihuri’ van de Finse reddingsmaatschappij.

Het Franse opleidingsinstituut is volledig uitgerust met een moderne vaarsimulator. Twee reddingbootbemanningen kunnen tegelijkertijd virtueel hun oefeningen draaien. We zijn vooral onder de indruk van de goed nagebouwde reddingboot van de eerste klasse van de reddingsmaatschappij.

Het echte werk gebeurd natuurlijk buitengaats met de SNS 722, een Zodiac Milpro met twee 150 pk-buitenboordmotoren. En de SNS 125 een klasse 1-reddingboot van 13,30 meter. Beide liggen in één van de wereldberoemde iconische onderzeebootbunkers uit de tweede wereldoorlog.

De hele week staan oefeningen met beide reddingboten op het programma, zoals navigatie, ‘wave-handling’, slepen en het oppikken van drenkelingen. Tijdens de navigatie-oefeningen doen we meerdere eilandjes in de Golf van Biskaje aan. Deze week slapen we in een goed hotel in onze thuisbasis Saint-Nazaire, maar vandaag blijven we een nachtje in een oud kasteel op het eiland Île d' Houat. Een bijzondere locatie ver van de bewoonde wereld met ’s avonds een prachtige sterrenhemel.

Verder staat op het programma een bezoek aan het Kustwachtcentrum en de reddingstations van Étel en Le Croisic. We zien nu ook de uitdagingen van de reddingbootbemanningen hier in Bretagne, zoals de getijden met hoogteverschillen van 5 meter en bijvoorbeeld de zandbank in de monding van de Rivière d'Étel. Deze zandbank veranderd meerdere keren per seizoen van plaats en bemoeilijk het zware werk van het plaatselijke reddingstation.

De bezoeken, oefeningen en de lange avonden geven ons onderling veel gesprekstof en we leren heel veel van elkaar. Dit is ook het doel van het uitwisselingsprogramma. Als groep voelen we ons zeer verbonden in het doel om mensen te redden op zee, ook in moeilijke omstandigheden.”

Om 13:31 uur werden de IJmuidense KNRM-redders door Meldkamer Kennemersland gealarmeerd voor persoon te water. De schipper van de reddingboot heeft hierop direct contact gehad met de meldkamer die aangaf dat de persoon aan de binnenkant van de Zuidpier nabij Seaport Marina van de pier te water is geraakt. De persoon wist zich middels een drijflichaam boven water te houden.

Snel waren zes vrijwillige redders bij het reddingstation aanwezig. Reddingboot Koos van Messel voer met een hogere snelheid dan normaal de Vissershaven uit, omdat dit een Prio 1 betrof. Bij aankomst van de reddingboot bij de Zuidpier waren de hulpdiensten als de ambulance, politie, brandweer en reddingbrigade ook net ter plaatse. De persoon was inmiddels net op een klein stukje strand nabij het licht van de oude Zuidpier geholpen. De ambulance ving de persoon op en vervoerde hem naar het ziekenhuis.

De reden dat de persoon te water was geraakt, was dat de hond van het slachtoffer van de Zuidpier te water was gevallen. In een poging het beestje te redden, was het baasje de hond achternagegaan. De hond liep echter alweer op het stukje strand, toen het baasje nog in het water lag. Nadat de schipper van de reddingboot contact had gehad met de meldkamer en de hulpdiensten op de wal dat inzet van de KNRM niet meer nodig was, gingen de redders op huis aan. Om 14:15 uur lag de Koos van Messel weer aan de steiger van het reddingstation.