Elburg, 23 juli 2025

Schipper Jan en ik zijn onderweg. Westen windje en donkere wolken aan de horizon. Er zal nog wel een buitje gaan vallen, denk ik. Al snel zien we tussen de bomen een witte muur verschijnen en even later lopen we over een knisperend grindpad naar de voordeur van een majestueus gebouw. Ik druk op een glimmend gepoetste deurbel en na een poosje horen we een vriendelijke stem vragen voor wie ze de deur mag openen. Ik ben even in de war, want vraagt deze vriendelijke dame nu wie wij zijn of voor wie we komen? Ik weet het eigenlijk niet en besluit antwoord te geven op beide opties. ‘Hallo wij zijn van de KNRM en komen voor mevr De Jong’ haar naam had ik vlak voor de deur nog snel even opgezocht in het mailtje wat ik een paar dagen geleden van Vincent heb gekregen.

Gelukkig, we staan voor de juiste deur en even later zoemt het slot open en lopen we naar binnen. Een klein beetje ongemakkelijk kijken we rond in een keurige hal met een heuse vleugel als centraal pronkstuk, we ontwijken een naderende rollator bestuurd door een iets wazig uit haar ogen, kijken oudere dame en kijken vervolgens in de ogen van een pientere vrouw. Ondanks onze grote bos bloemen was ze vermoedelijk nog niet helemaal zeker of we met goede bedoelingen waren gekomen en bracht ons dus maar keurig tot aan de voordeur van mevrouw De Jong. Dit was de aanloop naar een bijzonder bezoekje aan een van onze trouwe donateurs. Vier dagen eerder is ze 101 jaar geworden en inmiddels al 80 jaar donateur. 

Voordat we mevrouw De Jong konden feliciteren met haar verjaardag en 80 jaar KNRM-donateur zijn, werden we tussen de bank en het salontafeltje tegengehouden door een klein wit hondje met priemende zwarte oogjes. Het beestje sprong tegen mijn been op en bleef keurig staan. Normaal gesproken moet ik dan een stapje achteruitzetten om het gewicht van mijn eigen beste vriend op te vangen, maar dat bleek vandaag niet nodig. Na een paar corrigerende woorden van het baasje konden we de bos bloemen en het boek ‘Wie goed doet’ overhandigen. Jan was ondertussen de situatie aan het inschatten en vroeg op basis van een foto aan de muur of ze toevallig banden heeft met Dort. Deze gouden vraag was het begin van een verhaal over haar jeugd in Dordrecht, de Tweede Wereldoorlog en vervolgens haar leven in Goor. Op haar 16e werd ze donateur van de KNRM. Waarom? Nou ja, omdat ze goed werk doen en het geld in oorlogstijd toch niet beter besteed kon worden. En die oorlog, veel interessanter natuurlijk dan de KNRM, die oorlog had haar snel volwassen gemaakt. Ze wist nog goed hoe de vliegtuigen in eindeloze rijen overvlogen en hoe de Junkers laag over scheerden. Junkers? Versta ik het goed? Geen idee waar het nu over gaat, maar blijkbaar is mijn verwardheid af te lezen van mijn gezicht, want even later wordt uitgelegd wat er bedoeld wordt. Junkers waren bommenwerpers van de Duitsers. Ze gebruikten geen gewone bommen, maar brandbommen en wisten wij wel dat het bombardement van Rotterdam met deze brandbommen is gedaan? Het verhaal gaat onvermoeibaar verder met een beschrijving hoe ze in de dakgoten klom om te kunnen zien wat er in de verte gebeurde, hoe haar vader de kelder klaar maakte om te schuilen en hoe op zolder zandbakken werden gemaakt om tenminste iets te kunnen doen tegen de brandbommen. ‘Oh ja, wij klommen in de dakgoot, maar dat vonden de buren helemaal niet leuk. De buren waren namelijk bang dat de dakgoten het gewicht niet konden dragen. Is dat belangrijk wanneer er net een oorlog is uitgebroken? Ik weet ook nog hoe wij ons afvroegen of we die dag naar school moesten. Je kan het je nu niet voorstellen, maar dat was hoe er naar het begin van een wereldoorlog werd gekeken.’ 

In de loop van de jaren bleef ze met haar ouderlijk gezin wonen op eiland Dort. Eten was er niet, want alles moest naar de Duitsers, maar op het eiland konden ze toch nog wat groenten verbouwen. Suikerbieten waren het belangrijkste. In grote pannen werd suikerwater getrokken wat eerst een papje was, maar na de tweede keer werd dat dunner zoet water, maar dat was heel gewoon, we wisten niet beter. Naast suikerbieten kreeg je soms een klein stukje aardappel, maar verder was er weinig. Haar moeder stond vaak uren in de rij met voedselbonnen, maar eigenlijk leefden ze op de suikerbieten. 

Na de oorlog trouwde ze met haar man en verhuisde ze naar Den Haag. Haar huisbaas was geen succes, leerden wij al snel, wat een ‘kreng’ was dat. Ze werkte als analist in het ziekenhuis en rende soms rond om bloed af te nemen bij patiënten. Uiteindelijk werd er nogmaals verhuisd in de richting van de achterhoek, want haar man kon hier gaan werken in de Eternit fabriek. Snel wordt ons verteld dat ‘toentertijd wisten helemaal niet dat asbest niet goed was voor je gezondheid natuurlijk’. Ze woonden in Goor met haar man. Toen hij overleed, bleef ze gewoon in het grote huis met wel een hectare grond wonen. Ze kreeg wat hulp voor de tuin, maar na aandringen van vooral haar schoonzoon werd er toch verhuisd naar een wat kleinere woning. Dit werd een appartement aan de IJssel met een fantastisch uitzicht. En dat huis is er nog steeds hoor, nu is het natuurlijk verstandiger om op haar leeftijd wat meer hulp te krijgen, maar het huis is er nog. 

Na een uurtje merken Jan en ik dat er wat vermoeidheid optreed. Het kleine witte hondje ligt inmiddels ook al tijden naast haar baasje op de bank te slapen. Wat ze nog wel even wil vertellen is dat ze alle KNRM-blaadjes altijd had gelezen en heel lang had bewaard. Na de verhuizingen zijn ze er niet meer, maar toch heeft ze die verhalen altijd gelezen. Vroeger heeft ze zelfs jaren rondgelopen met haar 25 jaar donateurs speldje op haar lange oliejas, wat een mooi speldje was dat. Na 70 jaar kreeg ze een lepeltje, ‘kijk, daar in de kast ligt het’, maar dat speldje was eigenlijk mooier. Gelukkig konden Jan en ik haar blij maken met een nieuwe gouden speld voor het 80 jaar trouwe donateur zijn, ik denk dat dat de kroon op de avond was voor deze bijzonder vriendelijke trouwe donateur. Om 21:30 terug op ons station en verslag opgemaakt.