Muntje op de kiel knipoog naar het verleden

Van de champagnefles die bij de doop kapot moet slaan. Tot aan een muntje op de kiel bij de bouw van een schip. In de scheepvaart zijn veel tradities en rituelen. Alles voor een behouden vaart en veilige terugkeer van schip en bemanning. Ook de KNRM heeft sommige tradities uit de oude scheepvaart overgenomen. Waarom wordt er bijvoorbeeld bij de kiellegging van een nieuwe reddingboot een koperen muntje op de kiel geplaatst? 

Wat is een kiellegging? 

De kiellegging van een schip is de markering van de start van de bouw. Na lange voorbereidingen, tekeningen en berekeningen worden op de scheepswerf de eerste onderdelen van een nieuwe reddingboot in elkaar gezet. 

 "De bouw van een boot begint met de kiel, het onderste gedeelte van een boot. Daarmee worden de eerste contouren zichtbaar", vertelt Koos van der Bent, oud operationeel inspecteur en al ruim 30 jaar werkzaam bij de KNRM. "Die kiellegging is een speciaal ceremonieel moment voor bouwers en de KNRM als opdrachtgever. Je kunt het zien als een soort geboortefeestje van een boot. Onder toeziend oog van de schenker die geld gedoneerd heeft voor de bouw, worden de laatste spanten van de kiel aan elkaar gelast. Daarna gaat de werf verder met de bouw van de rest van de boot." 

Tijdens de kiellegging wordt vaak een koperen muntje bevestigd op de kiel bevestigd om boot en bemanning een behouden vaart toe te wensen. Koos: "Dat is een traditie uit de oude scheepvaart. Toen werd onder de mast van een houten zeilboot een koperen munt gelegd. Aangezien wij nu geen houten boten met masten meer hebben, lassen we het muntje in een speciale pakking op de kiel. Dit voorkomt dat er water bij komt en er corrosie ontstaat."  

Een muntje plaatsen onder masten of op kielen als symbool voor geluk. Op scheepswerven over de hele wereld gebeurt het nog steeds. Meestal is het de jongste leerling van de werf die de munt vast last. Mogelijk komt het ritueel al uit de tijd van de oude Grieken en Romeinen. Zij geloofden dat als de boot ooit zonk, de schipper met het muntje de veerman kon betalen die de zielen van overledenen richting het hiernamaals zou varen.

Symbool voor behouden vaart 

Koos kijkt vrij nuchter naar het hele muntjesritueel. "De kiellegging als ceremoniële start van de bouw van onze reddingboten hebben we bij de KNRM altijd al gevierd. Maar een paar jaar geleden bedacht iemand ineens dat we ook dat muntje op de kiel moesten gaan leggen. Daarvoor deden we dat nooit. En voor zover ik kan overzien heeft het ons geen ongeluk gebracht. Neem niet weg dat het wel een mooi symbool is voor waar de KNRM voor staat: veilig uit, veilig thuis. Met een knipoog naar het verleden." 

In een volgende blog vertelt Koos over een ander scheepvaartritueel. Want waarom heeft de doopster van een schip ook een koperen muntje op zak?