'Gevochten voor wat we waard waren...'

Arie Verbaan (secretaris, midden) en de schippers Hugo Pronk (rechts) en Sander Kuipers (links) laten een veelzeggende stilte vallen voordat het gesprek vol ervaringen, prangende vragen en emoties ‘losbarst’. De drie hoofdrolspelers kijken desgevraagd terug op wat ze is overkomen tijdens het surfdrama in Scheveningen.

Aan hun grote stamtafel valt Hugo met de deur in huis. “Sommigen van ons hebben het nu echt moeilijk. Er zitten jongens in de ploeg die de slachtoffers goed hebben gekend; het waren jongens van hier, van het strand. Dat moet je niet onderschatten. Maar deze actie is tegelijkertijd zó goed geweest voor de ploeg. De bemanning is een geoliede machine gebleken en daarnaast zijn we onze eigen grenzen overgegaan. Ik ben daar heel trots op.”

Complete chaos

En dan te bedenken dat de melding nog niets deed vermoeden. Surfer in problemen. Het is een melding die de Scheveningers bijkans dagelijks krijgen. Sander schipperde op de reddingboot Beluga en kreeg de opstappers Marco en Brend mee. De overige vrijwilligers bemanden op hetzelfde moment de reddingboot Kitty Roosmale Nepveu en het kusthulpverleningsvoertuig. Het was duidelijk dat er noordelijk van de haven in de branding meerdere mensen in zware moeilijkheden verkeerden. Wat er precies loos was en om hoeveel mensen het ging, was niet bekend. Het kusthulpverleningsvoertuig reed intussen naar het noordelijk havenhoofd, met onder andere Arie aan boord. “Het was complete chaos”, memoreert Arie. “Zonder dat dat iemands schuld was. Maar allerlei mensen hadden slachtoffers gezien, riepen door elkaar en voor de Kustwacht was het op dat moment echt onmogelijk overzicht te krijgen.”

Slachtoffers

De Beluga wist al heel snel een slachtoffer uit het water te halen. Sander: “De golven waren flink, maar de Kitty kon ze breken voor ons.” De Beluga-bemanning greep die kans met beide handen aan, pakte het slachtoffer en zette direct koers naar het ponton, alwaar KNRM’ers klaarstonden om de slachtoffers op te vangen. Intussen slaagden ook Hugo en zijn bemanning er uiteindelijk in een zwemmer uit de weer aanzwellende branding te halen. Ook dit slachtoffer werd op het ponton aan KNRM’ers overgedragen. Toen zij begonnen met de reanimatie, arriveerde gelukkig ook de eerste ambulance.

Schuim

Bij terugkomst in de branding zag de bemanning van de Beluga een drenkeling in het schuim verdwijnen. Het metershoge schuim maakte het redden aldaar bijna onmogelijk. Sander: “Tegelijkertijd werden we belopen door zware brekers en dus concludeerden we al snel dat we daar weg moesten!” Een conclusie die Arie in het kusthulpverleningsvoertuig ook trok. Hij vertelt met zichtbaar ontzag voor de omstandigheden: “Ik kon het niet aanzien dat onze jongens daar met de Beluga een ongelijke strijd aan het voeren waren. Ik zat geweldig in over hun veiligheid en was dus ook heel blij toen ik over de marifoon hoorde dat de Beluga besloot naar binnen te gaan.” Hugo: “In deze omstandigheden was het aan de Kitty om het probleem op te lossen...” Tegelijkertijd werden er vanaf het strand pogingen gewaagd. Toen één van de slachtoffers onder het schuim verdween, werd besloten om aangelijnd vanaf het strand het schuim in te gaan. Een poging die moest worden gestaakt toen die veel te gevaarlijk bleek. De schuimlaag was met 2,5 meter simpelweg te dik.

Enorme breker

Om de haven in te kunnen moest de Beluga eerst een run naar buiten maken, tegen de zware branding op. Filmbeelden van die momenten deden al snel de ronde op social media. Sander knikt. “Die eerste golf was hoog en op dat filmpje zie je ons helemaal loskomen en door de lucht vliegen. Dat is natuurlijk wat mensen opvalt en bijblijft. Maar die tweede golf was veel erger. Die breker brak precies op het verkeerde moment en we werden met z’n drieën bedolven onder een enorme bak water. Ik dacht echt dat die golf ons zou grijpen...” De drie mannen beseffen maar al te goed wat die woorden betekenen. Redders zijn getraind in het overboord gaan en het overlevingspak biedt dan in veel gevallen voldoende veiligheid om een dergelijk incident goed door te komen. Maar dit was anders. Zou de Beluga door die bewuste breker zijn omgegooid dan had dat voor de drie bemanningsleden fataal kunnen aflopen. De mannen knikken en kijken voor zich uit. En omdat het stilvalt, probeert de vragensteller het voorzichtig. “Vanwege de blokken en de dikke schuimlaag, beide zó dichtbij?” Weer knikken de mannen.

Reanimatie

De Beluga ging gelukkig niet om en bereikte na enkele heikele momenten het noordelijk havenhoofd. Daar werd opnieuw door omstanders geschreeuwd en gewezen en inderdaad kregen Sander, Marco en Brend – nog amper bekomen van de zojuist geleverde strijd tegen de elementen – een nieuw slachtoffer in beeld. De man werd direct aan boord getrokken en bleek nog bij kennis te zijn. Uitgeput, maar bij kennis. Onderweg naar het ponton vroeg de man doorlopend hoe het met zijn vrienden ging. Brend probeerde op de vlakte te blijven en antwoordde dat naar hen werd gezocht en dat de hulpverlening volop gaande was. Maar toen Brend het ponton in zicht kreeg en zag dat daar twee personen werden gereanimeerd, kon hij zich niet langer achter algemeenheden verschuilen. Hij meldde de man ‘dat wat hij op het ponton te zien zou krijgen niet plezierig was’. Bij de aanblik van zijn vrienden stortte de man in en werd hij door hulpverleners opgevangen.

Moeder

Ondanks een urenlange zoektocht onder moeilijke omstandigheden werden die dag geen verdere personen gevonden. ’s Avonds laat, toen de duisternis allang was ingetreden, moest worden besloten de zoektocht tijdelijk te staken en deze de volgende dag in alle vroegte te hervatten. Rond 01.00 uur gingen de redders huiswaarts in een poging nog een beetje te rusten. “Dat ging heel moeizaam”, herinnert Arie zich. “Je wilt wel slapen. Je móet zelfs slapen, maar er gaat zo veel door je gedachten en tegelijkertijd heb je zo veel drang om weer aan de gang te gaan. Ik ben misschien af en toe wat weggezakt, maar slapen kun je het niet noemen.” De Scheveningers keerden de volgende ochtend terug in het boothuis. En toen zij na een snelle bak koffie richting de boot liepen, troffen zij op hun terrein de moeder van één van de vermisten. Zij riep de redders na: “Breng alsjeblieft mijn zoon naar huis!” Het zijn woorden die blijven nadreunen en de impact van de actie weergeven.

Later die dag werden er wederom twee slachtoffers binnengebracht. Arie staart voor zich uit. “Twee lichamen in ons boothuis. En drie families op ons buitenterrein.” De KNRM’ers kregen bij de opvang van de families veel hulp en steun van de aanwezige politieagenten. Hugo veert op. “Sowieso moet gezegd dat de samenwerking met de andere instanties geweldig was. De brandweer was top, de aansturing van en het overleg met de Kustwacht en de hulp van de SAR-helikopters waren heel goed. Zoals natuurlijk ook onze buurstations Ter Heijde, Hoek van Holland en Katwijk geweldig werk hebben verricht. We hebben met z’n allen gevochten voor wat we waard waren en hebben daarbij meerdere keren en op meerdere fronten onze grenzen verlegd. We zijn tot op enkele meters van de blokken bezig geweest. Dat druist zó tegen alle wetten in. Als je daar over gaat nadenken, dan doe je het niet. En dus hebben we vooral gehandeld. In een uiterste, uiterste poging... Achteraf zijn we blij, ondanks het enorme verlies en verdriet, dat we één iemand hebben kunnen redden en vier families de mogelijkheid hebben kunnen geven afscheid te nemen van hun dierbaren. We moeten niet vergeten dat we daar als ploeg trots op mogen zijn...”