Samen redden: KNRM en Ambulance op Ameland voelen elkaar feilloos aan

Nergens is de samenwerking tussen de redders van de KNRM en het personeel van de ambulance zo intensief als op de Waddeneilanden. Normaliter worden patiënten van de eilanden met de helikopter naar het ziekenhuis vervoerd. Maar soms maken de weersomstandigheden vliegen onmogelijk. Met storm of dichte mist blijft de helikopter aan de grond. Het kan ook zijn dat de helikopter niet beschikbaar is. In dat geval is de reddingboot het alternatief. Op Ameland is dat de Anna Margaretha.

De Waddenhelikopter vliegt sinds 2016. Daarvóór voer de Anna Margaretha gemiddeld meer dan honderd keer per jaar uit om patiënten naar de overkant te brengen. De piek was het jaar waarin het aantal van honderdveertig tochten werd overschreden. Maar ook nadat de helikopter in gebruik is genomen, komt de reddingboot op jaarbasis toch nog zo’n veertig tot zestig keer in actie. Best veel als je in ogenschouw neemt dat patiëntenvervoer niet de kerntaak is van de KNRM. Hun hulpverlening begint zodra de pieper het alarmsignaal heeft gegeven. Meteen worden aan boord van de reddingboot voorbereidingen getroffen, zoals het klaarzetten van zuurstof.

Bij patiëntenvervoer over het water gaat in principe het hele ambulanceteam, bestaande uit een verpleegkundige en een chauffeur, mee op de reddingboot, zodat de redders van de KNRM zich op hun eigen taken en het varen kunnen concentreren. Soms loopt het anders, bijvoorbeeld als een barende vrouw aan boord wordt vervoerd, dan gaat ook een verloskundige of huisarts mee. Wel zo prettig, want zo’n schommelende boot is ‘weeën opwekkend’. 

In het gebouw van Kijlstra Ambulancezorg, dicht bij de veersteiger, kijken opstapper Marcel Ridder, ambulanceverpleegkundige Rebecca Kiewiet-Molenaar en ambulance-
chauffeur Eduard Visser terug op een bijzondere hulpverlening, waarbij een patiënt gereanimeerd moest worden. Eduard werkt nu bij Kijlstra, maar was zestien jaar redder bij de KNRM. Op een gegeven moment bepaalde de pieper zijn levensritme, òf hij moest met de ambulance op pad, òf hij werd opgeroepen voor de reddingboot. Het vrijwilligerswerk voor de KNRM heeft Eduard opgezegd, maar hij vaart nog altijd graag mee met de KNRM. “Want,” zo zegt hij, “het gaat nooit uit je systeem.”

Terug naar de hulpverlening. “Het was slecht weer, er stond windkracht acht en het onweerde. Het onweer ging gepaard met spoelende regen. Gezien de situatie van de patiënt wisten we dat het geen standaard ritje richting Holwerd zou worden,” begint opstapper Marcel zijn verhaal. Er meldden zich vijf bemanningsleden, twee meer dan de gebruikelijke drie. Ze bleken meer dan nodig te zijn.

“De patiënt had acuut zorg nodig,” vult ambulanceverpleegkundige Rebecca aan. Zij is in dienst van Kijlstra Ambulancezorg, die de ambulancezorg op Ameland verleent. “Ik had om twee helikopters gevraagd, de Waddenhelikopter voor het patiëntenvervoer en de traumahelikopter voor de aanvullende zorg. Maar vanwege het slechte weer vlogen ze niet.”

Rebecca: “Toen we in de stromende regen bij de reddingboot aankwamen, was de patiënt niet meer aanspreekbaar en moest gereanimeerd worden. Wij, als ambulancemedewerkers, hebben samen met de redders van de KNRM de reanimatie gedaan. Daarbij hebben wij de advanced life support uitgevoerd: medische handelingen om onder andere een goede ademhaling te waarborgen en het aanbrengen van een intraveneus infuus voor het toedienen van medicatie. De bemanningsleden van de KNRM deden in opdracht en onder toezicht van ons om de beurt de hartmassage. Daarbij moesten ze elkaar vasthouden omdat ze zich met moeite staande konden houden op de zwaar deinende boot en de ongewone hoogte van de brancard met patiënt.”

Het was een bijzondere ervaring voor opstapper Marcel: “Meestal moeten wij varen en tillen we de patiënt, verder hoeven we niks te doen. Ons streven is om de patiënt zo gauw mogelijk naar de overkant te brengen waar ambulancemedewerkers aan wal de zorg overnemen. Alle KNRM’ers hebben basis-EHBO en mogen zuurstof toedienen. Nu moest ik reanimeren. Voor mij de eerste, en tot nu toe, laatste keer. Wij weten bij de oproep meestal nog niet wat er aan de hand is. Wij weten niet wie de patiënt is, dat kan een bekende zijn. Het is een ongeschreven wet dat we naar de ambulance lopen om te helpen met het tillen van de patiënt of we begeleiden een familielid naar de reddingboot.” De KNRM’ers helpen ook met het overbrengen van de brancard van de brug naar de boot, wat zeker bij laag water een lastige klus kan zijn.

Tijdens de overtocht kan er een naaste van de patiënt meevaren, zittend op het bankje tegenover de patiënt. Geprobeerd wordt voor hen de reis enigszins comfortabel te laten verlopen. De vrijwillige redders van de KNRM en het personeel de ambulance zijn goed op elkaar ingespeeld. Er zijn multi-oefeningen waarbij meerdere hulpverleningsinstanties zijn betrokken. De Amelanders kennen elkaar. Draait een ‘vastewaller’ mee in de ambulancedienst op Ameland, dan maakt deze ‘waddenpooler’ steevast een ritje naar reddingstation aan de Ballumerbocht om kennis te maken met de redders van de KNRM.

Omdat de lijntjes op Ameland kort zijn, kan er snel worden gehandeld. “We zoeken met elkaar naar mogelijkheden om de zorg voor de patiënt zo goed mogelijk uit te voeren,” vertelt Rebecca. Of, zoals Marcel het omschrijft: “Zoals je het maakt, zo is het.” Rebecca: “Het is fijn dat de vrijwilligers van de KNRM altijd voor ons klaar staan. Wij kunnen zo weer snel terug en verder gaan met onze 24 uursdienst voor de acute zorg op het eiland.” En op een klein eiland kom elkaar al gauw eens tegen. Daarover kan Rebecca meepraten: “Marcel stond een visje te eten en ik zei voor de grap tegen hem: ‘Tot straks’. En dat was inderdaad zo!”

Het boekje De sterke verhalen van Ameland brengt op levendige wijze de unieke historie en karakteristieke verhalen van het eiland tot leven. Met aansprekende anekdotes en kleurrijke beschrijvingen biedt het een inkijkje in de rijke maritieme tradities, bijzondere gebeurtenissen en de sterke gemeenschapszin van Ameland. Het is een waardevolle verzameling verhalen die niet alleen de eilandcultuur eert, maar ook de band met de KNRM en haar inzet voor veiligheid op zee onderstreept.