Grenzeloos redden: KNRM'ers in actie in... Schotland

Ze waren op zaterdag voor de vijfdaagse training SAR Craft Operations per vliegtuig de Noordzee overgestoken: twee ploegen van drie bemanningsleden afkomstig van reddingstation Ameland-Nes. Op maandag waren ze al redelijk ingeburgerd en waren de eerste dagen van eerst les en dan oefenen achter de rug in het Schotse Stonehaven.

Vier mannen: Hessel Kooiker, Sip de Jong, Henk Mosterman en Dirk van Noordt, operationeel inspecteur bij de KNRM, zaten achter hun eerste pilsje in de pub. Op dat moment stormde Hamish MacDonald binnen. “I need some crewmembers,” zei hij dringend. MacDonald was hun instructeur en directeur van het Survival Centre, dat de training verzorgde. Zo raakten de vier mannen betrokken bij een internationale real life rescue.

“Aandringen was niet nodig, we stonden op en gingen mee,” vertelt Sip de Jong. “In een scheepscontainer buiten lagen onze pakken, die hebben we aangetrokken en zo zijn we aan boord van de offshore rescueboat van het Robert Gordon Institute of Technology Offshore Survival Centre gestapt,” zegt Henk Mosterman. “Nee, het was geen RNLI-reddingstation, de Engelse evenknie van de KNRM. Het dichtstbijzijnde reddingstation zou Aberdeen geweest zijn, maar dat was voor de kotter in kwestie veel te ver weg, dus werd de opleidingsboot gevraagd.” 

Wat was er gebeurd? Eerder die avond was in de baai een bevoorradingsschip gedraaid en had daarbij de houten kotter Orion geraakt aan de binnenkant van de haven. Daarbij was boven de waterlijn een flink gat ontstaan in de boeg van de Orion. Niet direct zichtbaar overigens voor de bemanning, die aan de andere kant op het schip stapte. Pas op zee, met de binnenlopende golven van de hoge deining, werd duidelijk dat de Orion veel water maakte. Daarom was hulp gezocht. Door de grote hoeveelheid viskistjes in het ruim was niet te zien hoe groot het gat in het schip was. Sip de Jong: “Toen we langszij kwamen, zagen we hoe de visserlui aan een ouderwetse hevelpomp stonden te pompen. Ze waren nat van het zweet.

Toen een van de mannen zijn alpinopet afzette, zag je in de koude februarinacht de damp van zijn schedel opstijgen.” Henk Mosterman: “We voeren een rondje om de kotter om het probleem en daarmee ook de ernst van de situatie precies te kunnen inschatten. Daarna heeft Hamish via de marifoon met de schipper van de Orion overlegd. Het gat zat boven de waterlijn, we hebben een extra pomp overgezet en daarna kon met voorzichtig varen de kotter op eigen kracht de haven van Stonehaven bereiken. We bleven langszij om bij calamiteiten hulp te verlenen.”

Sip: “In de haven van Stonehaven stond de brandweer klaar met een splinternieuwe pomp. Het apparaat zat nog dik in het vet. Ik heb geholpen om de enorme hoeveelheid houten viskratjes uit het ruim te halen, want de aansluitslang van de pomp moest helemaal naar onder in het ruim.” Henk lachend: “De nieuwe motor van de pomp begon te walmen en te roken door het vet, de rook steeg op vanaf de kade. Een tweede brandweerploeg wilden met brandslangen de pomp te lijf. We konden het maar nauwelijks voorkomen. Later heeft een duiker onder water de Orion ook nog gecontroleerd. Onze conclusie dat alleen het gat in de boeg zat was juist.” Terug in de kroeg bleek dat hun pilsjes afgedekt met een bierviltje nog op hen stonden te wachten. Gedurende de volgende dag werd de Orion provisorisch gerepareerd, zodat ze afgedicht met zeil de volgende dag weer kon vissen.

Hoe ver langs de kust Aberdeen van Stonehaven verwijderd is, konden de KNRM‘ers ervaren op de volgende avond. Op dinsdagavond waren de Amelanders op bezoek in Aberdeen en konden ze eerst het Kustwachtcentrum en vervolgens de zeegaande reddingboot The B.P. Forties bezichtigen. Een dag later werd de stad Arbroath bezocht. Hier deden de Amelander redders mee met een routine-oefening aan boord van de Duke of Montrose. Arbroath is bijzonder betrokken bij de redders van het reddingstation. In de vijftiger jaren verging de reddingboot in het zicht van de haven door een monstergolf oplopend in de haven, waarbij de reddingboot omver werd gegooid. Slechts één van de bemanningsleden was in staat een touw, overgeschoten vanuit de haven, te grijpen en kon de haven worden binnengetrokken. Zeven redders verdronken. Om toch weer voldoende bemanningsleden te kunnen krijgen op de volgende boot is sindsdien een van de geestelijken verbonden aan de Anglicaanse kerk redder op de reddingboot van Arbroath.

De Amelander crew keek echter wel even verbaasd toen onder het oliepak van een van de bemanningsleden een man in een lange zwarte pij tevoorschijn kwam, met de vele knoopjes van boven naar beneden dichtgeknoopt.

De Amelanders waren de eerste groep, die les kregen in het Survival Centre in Stonehaven. In de vijfentwintig jaar daarna volgden nog vele groepen, totdat in IJmuiden eenzelfde opleiding gevolgd kon worden. Na de trainingen, zoals het halen van schipbreukelingen van de rotsen, het aan boord brengen van gewonden, de oefeningen brandbestrijding en de theoretische instructie over kapseizen, gevolgd door het in praktijk leren van de uitgelegde methodes, kwam altijd een goed geoefende bemanning terug naar Nederland.

Het boekje De sterke verhalen van Ameland brengt op levendige wijze de unieke historie en karakteristieke verhalen van het eiland tot leven. Met aansprekende anekdotes en kleurrijke beschrijvingen biedt het een inkijkje in de rijke maritieme tradities, bijzondere gebeurtenissen en de sterke gemeenschapszin van Ameland. Het is een waardevolle verzameling verhalen die niet alleen de eilandcultuur eert, maar ook de band met de KNRM en haar inzet voor veiligheid op zee onderstreept.