Historie van KNRM reddingstation Lauwersoog

Het gehucht Oostmahorn is op bijna geen enkele topografische kaart terug te vinden. Het reddingstation Oostmahorn genoot tot 1969 echter een grote bekendheid, niet in de laatste plaats vanwege haar eerste schipper: Mees Toxopeus. Na de afsluiting van de Lauwerszee in 1969 verhuisde het reddingstation naar Lauwersoog, waarmee Oostmahorn met haar roemruchte historie opnieuw in de anonimiteit verdween.

Toen in 1921 de roeireddingboot van Schiermonnikoog omsloeg, besloot de Redding Maatschappij in dat gebied een motorreddingboot te stationeren. In eerste instantie leek Schiermonnikoog zelf de standplaats te worden, maar uiteindelijk viel de keus op Oostmahorn. Bij een inventarisatie onder de bevolking in 1924 bleek dat er onder de in Oostmahorn beschikbare zeelieden maar weinig animo was voor het bemannen van de reddingboot. Niettemin koos het bestuur van de Redding Maatschappij definitief voor dit gehucht als ligplaats van de in aanbouw zijnde reddingboot Insulinde. De Insulinde is de geschiedenis ingegaan als (de eerste zelfrichtende motorreddingboot ter wereld‚. Het idee van het zelfrichtende vermogen (bij onverhoopt kapseizen draait de boot vanzelf weer rechtop) kwam van Mees Toxopeus, op dat moment reddingbootschipper op Rottumeroog. Het lag dan ook voor de hand dat diezelfde Toxopeus in 1927 schipper werd op zijn boot. Het vinden van een bemanning verliep moeizaam. Uiteindelijk meldden zich drie Anjummers aan. Geen zeelieden (ze hadden nog nooit gevaren) maar ze wilden het wel proberen. Op de eerste oefentocht werden ze dermate zeeziek, dat ze zich direct weer terugtrokken. Niet lang daarna vormde zich een vaste, capabele bemanning. Onder hen stuurman Jaap van der Meulen. Een geboren Oostmahorner die later als schipper op de IJmuider reddingboot Neeltje Jacoba werd onderscheiden met de grote gouden medaille van de Redding Maatschappij. Schipper Toxopeus zou met zijn Insulinde in 1938 een zelfde onderscheiding verdienen.

In 1927 werd de Insulinde enkele malen om hulp gevraagd, maar grote tochten zaten daar niet bij. In de herfst van 1928 was het voor het eerst echt raak: binnen tien dagen werden onder moeilijke omstandigheden drie scheepsbemanningen gered. In 1935 volgde een actie die volgens de toenmalige voorzitter Tegelberg geen gelijke had in de geschiedenis van het Nederlandse reddingwezen. In de stormnacht van 17 op 18 september 1935 redde de Insulinde 12 opvarenden van het totaal wrak geslagen stoomschip Bramow. Toxopeus bracht de Insulinde daarvoor vijftien maal langszij. Na een helse tocht die achttien uur duurde bracht de reddingbootbemanning de schipbreukelingen in Oostmahorn aan land.

Gedurende de oorlogsjaren bleef het reddingstation Oostmahorn actief, zij het onder het toeziend oog van de bezetter. Bij elke tocht waren er Duitse militairen aan boord van de reddingboot. Jannes Toxopeus moest zelfs zijn huis afstaan aan de bezetter. Hij trok bij zijn ouders in en kon zodoende als bemanningslid aanblijven.

Mees Toxopeus ging in 1950 met pensioen en werd als schipper opgevolgd door zijn broer Klaas. Die voer nog vijftien jaar met de Insulinde. In 1965 werd deze reddingboot, die over de hele wereld bekendheid genoot, vervangen door de Gebroeders Luden. Het dichte stuurhuis van de Gebroeders Luden bracht iets meer comfort en de 2x 140 pk iets meer vermogen. Maar voor de rest vertoonden beide boten vooral overeenkomsten. De Gebroeders Luden verhuisde in 1969 van ligplaats, toen het reddingstation Oostmahorn als gevolg van het afsluiten van de Lauwerszee werd opgeheven en werd verplaatst naar Lauwersoog. Voor de bemanning werden woningen gebouwd.

Het reddingstation Lauwersoog kreeg het met de opkomst van de watersport steeds drukker. Tegelijkertijd moet gezegd dat de grote, spectaculaire acties steeds minder voorkwamen. Tot het verleden behoren dit soort acties echter nooit. De zee blijft onberekenbaar. Het reddingstation Lauwersoog ondervond dit aan den lijve toen er tijdens een actie op Nieuwjaarsdag 1995 in een zware storm een bemanningslid overboord sloeg. Na ruim tweeënhalf uur werd de reserve-schipper door een helikopter uit zee gered.

Om in te spelen op de hulpverlening aan de recreatievaart kreeg het station Lauwersoog in 1981 naast de Gebroeders Luden ook een snelle rubberboot tot haar beschikking. Deze werd ingezet voor acties op het Lauwersmeer. In 1993 werd de rubberboot vervangen door de Steur, een groter type rubberboot met een vaste bodem. In 1996 werd de Gebroeders Luden uit dienst gesteld en vervangen door de snelle reddingboot Annie Jacoba Visser. Met deze vervanging mag het reddingstation Lauwersoog met recht zeggen volledig bij de tijd te zijn. De bemanning van de reddingboot bestaat voor 100% uit vrijwilligers.

Tijdbalk
1926
Ter voorbereiding op de komst van een reddingboot worden enkele woningen
aangekocht voor de bemanning.

1927
De reddingboot Insulinde wordt in dienst gesteld.

1933
Voor de schipper wordt een apart huis gebouwd.

1935
De bemanning van de Insulinde wordt onderscheiden voor de redding van de
opvarenden van het s.s. Bramow. Schipper Mees Toxopeus ontvangt de grote
gouden medaille van de Redding Maatschappij.

1965
De Insulinde wordt vervangen door de Gebroeders Luden.

1969
De ligplaats verhuist van Oostmahorn naar de buitenhaven van Lauwersoog.

1971
Voor de bemanning worden drie woningen gebouwd in Lauwersoog.

1981
Een rubberboot wordt aan de binnenkant van de dijk gestationeerd voor
reddingwerk op het Lauwersmeer.

1991
Bij de ligplaats wordt een nieuwe bergplaats met bemanningsverblijf
gebouwd.

1993
De rubberboot wordt vervangen door de Steur, een rubberboot met vaste
bodem.

1996
De Gebroeders Luden wordt vervangen door de Annie Jacoba Visser.

2001
Een nieuw drijvend boothuis wordt op het Lauwersmeer gestationeerd. Dit
boothuis biedt minimaal comfort voor de bemanning en een overdekte
ligplaats voor de reddingboot.

2007- De reddingsboot de Steur wordt vervangen door de Palace Noordwijk.

2007 -Drijvend boot huis wordt vervangen door een iets kleiner type (Anno Jan Baas)

De Vloot
Lauwersoog 1926
1927-1965 Insulinde
1965-1996 Gebroeders Luden
1971 Komer
1981-1990 Rubberboot
1990-1993 Zephyr
1993- Steur
1996- Annie Jacoba Visser

2006- type Atlantic 75 (Palace Noordwijk)