Historie van KNRM reddingstation Elburg

Gevaren van de Zuiderzee (auteur Willem van Norel)

De Zuiderzee eiste in de loop der jaren haar slachtoffers. Verschillende Elburgers vonden een zeemansgraf. Soms verdronk een visser of knecht tijdens de uitoefening van de werkzaamheden op zee, maar ook kwam het voor dat een tragisch ongeval de verdrinkingsdood tot gevolg had. Doordat veel Elburgers hun brood verdienden met de visserij en het vrachtvervoer op de Zuiderzee (later IJsselmeer), waren er diverse drenkelingen te betreuren. Maar ook in en nabij de Elburger haven verdronken enkele mensen.

Dit artikel, deel uitmakende van een tijdschrift dat de Oudheidkundige Vereniging Arent thoe Boecop heeft uitgegeven. Het artikel is geschreven door Willem van Norel, onze dank voor de mogelijkheid van publicatie.

Word donateur

DIT BETEKENT UW DONATIE VOOR DE KNRM

Verander het bedrag met de plus- en minknop om te bekijken wat uw donatie voor de KNRM kan betekenen.

Muts
muts-s Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

Muts

Geef een warm hoofd en warme oren cadeau aan een vrijwillige redder!

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 5,00
Parachutefakkel
parachutefakkel Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

Handstakellicht

Handstakellicht aan boord van de reddingboot die bij nood of zoekactie kan worden afgestoken.

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 20,00
Laarzen
laarzen Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

LAARZEN

Geef warme comfortabele voeten aan een vrijwillige redder van de strandploeg!

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 30,00
Thermovest
hhvest Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

THERMO VEST

Warm vest bij gure wind en regen onder het overlevingspak. Geef een vest voor een KNRM vrijwilliger.

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 65,00
Flitslicht
flitslicht Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

FLITSLICHT

Noodflitslicht op het overlevingspak. Onbreekbaar, waterdicht, tot 5 km zichtbaar. Geeft 50 tot 70 flitsen per minuut.

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 82,00
VERREKIJKER
pieper Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

VERREKIJKER

Levensreddend! Waterbestendig, lichtsterk, onmisbaar voor zoekacties naar drenkelingen.

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 200,00
PIEPER
pieper Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

Pieper

Met deze pieper wordt een vrijwilliger gealarmeerd. Binnen 10 minuten na alarmering moet een redder aan boord van de reddingboot zijn!

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 245,00
Helm
helm Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

Helm

Geef een veiligheidshelm. Hoofdbescherming met ingebouwde communicatieset voor redders op open reddingboten.

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 259,00
AIS-MOB
m100-front-view-web-410x1024 Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

AIS-MOB

Levensreddend! Door deze noodzender kan een overboord geslagen vrijwilliger weer teruggevonden worden.

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 300,00
PORTOFOON
portofoon Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

PORTOFOON

Voor de onderlinge communicatie tussen reddingboot en redders aan boord van een schip in problemen.

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 370,00
OVERLEVINGSPAK (BASIS)
overlevingspak Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

OVERLEVINGSPAK (BASIS)

Levensreddend! Een overlevingspak beschermt tegen onderkoeling en geeft drijfvermogen als een redder overboord geslagen is.

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 1.522,00
OPLEIDING SCHIPPER
schipper-opleiding Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

OPLEIDING SCHIPPER

Schippers van reddingboten hebben jaren ervaring en opleiding. Hun schippersopleiding leert ze nog beter leidinggeven. Investeer in de schippers van de toekomst!

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 3550,00
OPLEIDING Opstapper
opleiding-opstapper Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

OPLEIDING OPSTAPPER

Het complete opleidingspakket bevat meer dan zeven opleidingen en cursussen. Investeer in de vrijwillige redders van de toekomst!

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 5190,00
BUITENBOORDMOTOR
buitenboordmotor Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM

BUITENBOORDMOTOR

Er zijn meer dan 50 buitenboordmotoren in gebruik op de reddingvloot. Ieder jaar worden er acht vervangen. Wilt u een grote gift doen en daar meer advies over? Neem dan contact met ons op.

donatieslider-down Historie van KNRM reddingstation Elburg - KNRM
€ 15.535,00

Gevaren op het ijs
Door hun werk op zee stonden de vissers vaak aan gevaren bloot. Niet alleen de onstuimige weerelementen speelden vaak een rol, maar ook het (scheurende) ijs van de Zuiderzee vormde soms een groot gevaar voor de vissers. In de nacht van 27 op 28 januari 1909 beleefden Hannes, Jan en Willem Broekhuizen samen met een groep Harderwijker spieringvissers een hachelijk avontuur. Deze groep vissers was in de middag van 27 januari op de bevroren Zuiderzee gaan spiering vissen onder het ijs. Door het plotseling afzettende ijs kwamen ze op een grote schots terecht. De grote ijsschots dreef door een aflandige wind steeds verder vanaf de kustlijn in de open zee. Deze gevaarlijke onderneming liep uiteindelijk goed af doordat de Kamper stoomboot De Havelaar de mannen wist te redden. De angst onder de vissers was na dit voorval groot. Door het verraderlijke karakter van de Zuiderzee was vissen op spiering onder het ijs zeer gevaarlijk. Het was niet de eerste keer dat vissers dit overkwam. Alom bekend is het verhaal van Klaas Bording uit Durgerdam die in 1849 met twee zoons veertien dagen op een ijsschots op de Zuiderzee had gedreven.

IJsvlet en loods
Het avontuur van de Broekhuizens vormde de aanleiding om in Elburg in 1909 een ijsvlet te bouwen. Een commissie onder voorzitterschap van burgemeester L. Mazel zamelde in hetzelfde jaar geld in, een georganiseerd reddingwezen was opgericht.
Op 16 oktober 1909 richtte deze commissie zich tot het Elburger gemeentebestuur met het verzoek om een berging te mogen bouwen voor de ijsvlet. De gemeenteraad ging akkoord met het verzoek. De berging werd kort daarna gebouwd. Op het dijklichaam bij de haven –in de volksmond bekend onder de naam ’t Oever- bouwde men een loods van 10.50 m. bij 4.50 m.

Nieuwe ijsvlet
Al spoedig bleek dat de vlet te lomp en te zwaar was voor gebruik. Tussen de vissers en het gemeentebestuur leidde deze kwestie tot voortdurende discussies. Pas op 2 november 1921 gaf het gemeentebestuur toestemming om een nieuwe ijsvlet te bouwen.
Scheepstimmerman C. Balk was bereid voor 525 gulden een ijsvlet te bouwen. In de Elburger Courant van 28 januari 1922 is een vrij uitvoerig verslag opgenomen over de oplevering van de nieuwe ijsvlet.
Scheepstimmerman Cornelis Balk had het vaartuig enkele dagen daarvoor overgedragen aan de gemeente Elburg. Bij deze bijeenkomst waren onder andere aanwezig burgermeester Jonkers, enige raadsleden, de vissers die er mee om moesten gaan, de havenmeester en verschillende belangstellenden.

Een fragment uit het bovengenoemde krantenverslag:
Toen de boot in ogenschouw was genomen, sprak de burgermeester een kort woord, memoreerde onder andere het verloop en hoopte, dat wanneer het van node zou zijn (God verhoede het) deze ijsvlet zou blijken te voldoen.
Ook complimenteerde hij den vaardiger de heer Balk voor het mooie stuk werk. Hoewel leek, lijkt het ons een boot van soliede hoedanigheid en den vervaardigers op onze werf komt zeker alle lof toe. De voorzitter van het reddingscomité, de heer Jacob Westerink, dankte den burgermeester voor diens woorden en zeiden het zeer te waarderen, dat de gemeente voor de visschersbevolking zulk een boot beschikbaar stelde. De boot werd nu te water gelaten en bemand met enige lieden, proeven genomen in de haven, die ten dele met ijs bedekt is.
Een en ander leverde gunstige resultaten, nu schoot de licht te hanteren boot door het water dan weer over de ijskorst. (…)
Na de demonstratie, die nog met enkele”kieken” vereeuwigd is, werd de nieuwe ijsvlet in de daartoe bestemde loods ondergebracht.

Andere functie
De nieuwe ijsvlet heeft na 1922 slechts een enkele keer dienst gedaan. Oude vissers wisten zich nauwelijks situaties te herinneren wanneer de ijsvlet in actie is geweest. In de raadsvergadering van 12 mei 1933 lijkt deze veronderstelling bevestigd te worden. Het raadslid H. Vinke vroeg in die vergadering of het geen aanbeveling zou verdienen de ijsvlet te verkopen. De burgermeester antwoordde daarop “dat deze wordt gebruikt bij de opbouw van het zwembad en dus niet gemist kan worden”. De situatie waarbij de vissers in nood gered moesten worden deed zich blijkbaar al ruime tijd niet voor.

Reddingsstation in Elburg
De ijsvlet in Elburg fungeerde in de eerste decennia van de twintigste eeuw als reddingsstation voor vissers in nood. Uit diverse documenten blijkt dat de vissersvereniging “Ons Belang” veel waarde hechtte aan een goede reddingboot voor in gevaar zijnde vissers.
Aan de Nederlandse kust waren in diezelfde tijd de K.N.Z.H.R.M. (Zuid-Holland) en de K.N.N.H.R.M. (Noord-Holland) actief als reddingsmaatschappijen. In de jaren tachtig zijn deze reddingsorganisaties samen gegaan tot de Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschappij (KNRM).

In Elburg werd op 6 juli 2002 het nieuwste reddingstation van Nederland geopend. Bij dit station zijn nu ruim 20 vrijwilligers (waarvan 15 varend) actief. In het eerste jaar rukte reddingboot Orca al meer dan twintig keer uit. In 2004 verdubbelde het aantal hulpvragen en in 2021 is reddingboot Evert Floor 65 keer uitgevaren voor hulpverlening aan mensen en dieren in nood.

Hoewel de omstandigheden in vergelijking tot vroeger heel anders zijn, lijkt vanuit historisch perspectief een reddingstation niet overbodig. Het redden van een mensenleven zou daarvoor al voldoende kunnen zijn….

Mis de boot niet!
Schrijf je nu in voor de KNRM nieuwsbrief

Maandelijks houden we je op de hoogte van alle nieuwtjes, evenementen en bijzondere acties van de KNRM en onze reddingstations. Je kunt je op ieder moment weer afmelden. 

© 2022 Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij